Şans Oyunları nedir?

“Şans” müspet anlamda kullanıldığı halde, daha çok “menfi” anlamda kullanılır. “Halk arasında “Şansım yaver gitti”, “Şans bana güldü”, “Şansım yardım etti”, “Şanslı olarak dünyaya gelmişim” gibi tabirler müspet manada, işi yolunda olan, aksiliklerle karsılaşmayan kimseler tarafından; “Bizde şans mı var”, “Şanssızın biriyim”, “Şansımolsaydı bu hale düşmezdim” gibi sözler de menfi manada sık sık tersliklerle karşılasan,
hayatını tesadüflere bağlayan kimselerce kullanılır. Toplum içinde de “şans” kelimesi daha çok kumar, piyango, toto gibi çevre ve kuruluşlarca tekrar edilir. “Şansınızı deneyin”, “iyi şanslar” bunun için tekrarlanır.

Dilimize daha çok olumlu anlamıyla giren şans (chance) sözcüğü, “rastlantı” demektir.Kişinin istek ya da tasarımından bağımsız olarak ortaya çıkan durumları anlatır.Rastlantılara dayalı oyunlar kurulması ise, insanlık tarihi kadar eskidir. Öteden beri çakıl taşı, asık kemiği, sopa, testi kırığı, çöp, zar, kâğıt parçası, fırdöndü, rulet, kart vb. çekerek ya da atarak ödüller paylaşan düzenekler getirilmiştir. Böylelikle ödülü kader,
kısmet, talih, baht, devlet gibi ifade edilen oyunlar icat edilmiştir. Bu oyunlar iki grup
halinde düşünülebilir:

1- Kur’a oyunları; yani ad, şekil, renk yahut sayı çekmeye veya atmaya dayananlar.
2- Tahmin oyunları; bir olayın sonucunun önceden kestirerek bahse girmeye dayananlar.

İkincilerde, bilginin daha çok payı olduğu ileri sürülebilirse de, bu iki oyun grubunun arasında (hele tek bir olay üzerinde değil de, at yarışlarındaki Altılı Ganyan ya da 13 tutturmayı gerektiren Spor Toto gibi birbirine bağlanan bir olay dizisi üzerinde bahse girilince) öz farkı azalmaktadır.

Şans kavramı ve buna bağlı olarak oluşan algılamalar, anlaşıldığı üzere insanın sosyal ve psikolojik çevresinde sıklıkla kullanılmaktadır. Bu algılama biçimlerinin paraya ya da kazanca dönüşümüyle birlikte kurumsallaşmasıyla birlikte hem psikolojik hem de sosyal boyutuyla geniş bir alanı etkilemeye başlamıştır. Kazanmaya yada kaybetmeye bağlı olarak ruhsal sıkıntılar, depresyon, intihar ve bunun beraberinde getirdiği sosyal bozukluklar bu etki alanının birer yansımaları olarak göze çarpmaktadır. Şans oyunlarının kurumsallaşmış en belirgin ayağı piyango biletleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda şans oyunları ve toplumsal algılama biçimlerinden söz ederken ilk olarak şans oyunlarının en yaygın olanı piyango kavramı üzerinde durmak gerekmektedir.